33. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΑΧΙΚΗ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ

Αλέξανδρου Καλέμη

 Παρά την μάλλον ευνοϊκή στάση των Αθηναίων προς την Εύβοια, στους Ευβοείς δημιουργήθηκε σταδιακά ένα κλίμα απεξάρτησής τους από την Αθηναϊκή Συμμαχία, που κορυφώθηκε προς τα τέλη του 5^ου π.Χ., κυρίως την τελευταία δεκαετία του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Η μεγάλη έκπληξη των Αθηναίων από την στάση της Εύβοιας, καθώς και οι τραγικές γι αυτούς συνέπειες, περιγράφονται γλαφυρά από τον Θουκυδίδη (8,96). Στο απόσπασμα αυτό ο μεγάλος ιστορικός με λίγα λόγια αποδίδει την καθοριστική σημασία της Ευβοϊκής Αποστασίας για την έκβαση του Πελοποννησιακού Πολέμου. 

Θα πρέπει μάλιστα να επισημάνουμε πως κατά την περίφημη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς του 404 π.Χ. που ο Σπαρτιάτης Λύσανδρος συνέτριψε τον αθηναϊκό στόλο, επισφραγίζοντας το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, μεταξύ των συμμάχων των Λακεδαιμονίων περιλαμβάνονται και Ευβοείς. Δύο από αυτούς ήταν ο Αριστοκλής από την Κάρυστο και ο Αυτόνομος από την Ερέτρια. Τα αγάλματά τους στήθηκαν στο μεγάλο σπαρτιατικό αφιέρωμα στους Δελφούς, μαζί με τα αγάλματα των λοιπών 28 νικητών στρατηγών. 

Λίγο πριν εκπνεύσει ο 5^ος π.Χ. αιώνας, η ολιγαρχία και οι Σπαρτιάτες είχαν επικρατήσει στις περισσότερες ελληνικές πόλεις. Μεταξύ αυτών και οι πόλεις της Εύβοιας, που εκτός από τους ντόπιους ολιγαρχικούς που ανέλαβαν τη διοίκηση, οι περισσότερες από αυτές δέχθηκαν σπαρτιατικές δεκαρχίες (δεκαμελείς κυβερνήσεις), Σπαρτιάτες αρμοστές και σπαρτιατικές φρουρές. 

Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα οι επιπτώσεις της νέας τάξης πραγμάτων έκαναν φανερό στους Ευβοείς, πως οι νέοι τους «σύμμαχοι» ήταν πολύ σκληρότεροι από τους προηγούμενους. Οι βαρβαρότητες των Σπαρτιατών, η έλλειψη απονομής Δικαίου και τα δεινά της Ολιγαρχίας δεν άργησαν να αναστρέψουν τις απόψεις των Ευβοέων, όπως τουλάχιστον αυτές είχαν διαμορφωθεί τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 5^ου π.Χ. αι. 

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της σπαρτιατικής βαρβαρότητας μας δίνει ο Πλούταρχος σε ένα από τα πολλά βιβλία του και πιο συγκεκριμένα στο βιβλίο «Ερωτικαί διηγήσεις» από την ενότητα «Ηθικά». Θα προσπαθήσω να μεταφέρω περιληπτικά τη διήγηση του Πλουτάρχου που αφορά τη συνάντηση δύο γερόντων σε ένα πανδοχείο του Άργους, εκ των οποίων ο ένας γύριζε από την Σπάρτη, ενώ ο άλλος πήγαινε. Ο ένας ονομαζόταν Σκέδασος και ήταν από τα Λεύκτρα της Βοιωτίας και ο άλλος ήταν ένας «πρεσβύτης εξ Ωρεού πόλεως της Εστιαιάτιδος» όπως επί λέξει αναφέρει ο Πλούταρχος.

Ο λόγος για τον οποίο έκαναν αυτό το ταξίδι ήταν για να καταγγείλουν στην σπαρτιατική εξουσία τη συμπεριφορά των σπαρτιατικών φρουρών στις πατρίδες τους, που είχαν στοιχήσει τις ζωές των παιδιών τους. 

Ο Σκέδασος πήγαινε στη Σπάρτη για να ζητήσει την τιμωρία κάποιων Σπαρτιατών της φρουράς, που είχε εγκατασταθεί στην πατρίδα του. Οι συγκεκριμένοι στρατιώτες είχαν ατιμάσει και προσβάλει τις δύο κόρες του άτυχου Βοιωτού. Δεν έφθανε όμως αυτό, αλλά στο τέλος τις σκότωσαν και τις έριξαν σε ένα πηγάδι. Τα πτώματα των θυμάτων της Σπαρτιατικής θηριωδίας, θάφτηκαν με τιμές από τους συμπολίτες του Σκέδασου στα Λεύκτρα. 

Όταν άκουσε την ιστορία ο γέροντας από την Ωρεό της Ιστιαίας, που επέστρεφε από τη Σπάρτη, συμβούλεψε τον Σκέδασο να μην πάει στη Σπάρτη γιατί από κανένα δεν επρόκειτο να βρει συμπαράσταση και δίκιο. Συνεχίζοντας του είπε πως και ο ίδιος για τον ίδιο περίπου λόγο είχε μεταβεί στην Σπάρτη από όπου γύριζε άπρακτος. Διηγήθηκε στη συνέχεια την παρακάτω ιστορία στον Σκέδασο από τα Λεύκτρα.  

Κάποιος Σπαρτιάτης αρμοστής, που ονομαζόταν Αριστόδημος, ερωτεύθηκε τον νεαρό γιο του παθόντα και προσπάθησε να τον απαγάγει μέσα από τη παλαίστρα. Ο παιδοτρίβης και οι συναθλητές του νεαρού εμπόδισαν αρχικά τον Σπαρτιάτη να πραγματοποιήσει τις άρρωστες επιδιώξεις του. Δυστυχώς όμως το επεισόδιο δεν τέλειωσε εκεί. Την επόμενη μέρα ο Αριστόδημος επάνδρωσε μια τριήρη και αφού άρπαξε το παιδί, πέρασε στην απέναντι ακτή (πιθανότατα στην Αργυρόνησο). 

Εκεί προσπάθησε να βιάσει το νεαρό προκειμένου να ενδώσει στις «ορέξεις» του. Συναντώντας όμως σθεναρή αντίσταση από τον νεαρό Ωρείτη αθλητή δεν δίστασε να τον σφάξει. Αφήνοντας το πτώμα στο νησί, επέστρεψε στην Ωρεό και μάλιστα οργάνωσε συμπόσιο. Ο άτυχος πατέρας όταν πληροφορήθηκε το γεγονός συντετριμμένος μετέφερε στην Ωρεό το πτώμα του γιου του και αφού το έθαψε, αναχώρησε για την Σπάρτη, ζητώντας την τιμωρία των ενόχων. 

Παρά τις συμβουλές του Ωρείτη, ο Σκέδασος πήγε στην Σπάρτη, όπου όμως δεν εισακούσθηκε ούτε από τους εφόρους, ούτε από τους βασιλείς, ούτε από τον λαό. Έτσι περιφερόμενος στους δρόμους και ευχόμενος την τιμωρία των ενόχων από τις Ερινύες, πέθανε τελικά από την υπερβολική λύπη του. Για να επιβεβαιώσει και την ύπαρξη Θείας Δίκης ο Πλούταρχος αναφέρει πως κατά σύμπτωση η συντριπτική ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα, έγινε κοντά στο μνήμα των δύο θυγατέρων του Σκέδασου.

Τα περιστατικά βαρβαρότητας των Σπαρτιατών στις Ευβοϊκές πόλεις είναι αρκετά και πολλά μάλιστα είχαν σχέση με την παιδεραστία. Σύμφωνα με τις αναφορές του Ξενοφώντα στο «Ελληνικά» του (βιβλ.5 παρ.56), επί Αγησιλάου δρούσε ένας αισχρός παιδεραστής αρμοστής στην Ωρεό, ονομαζόμενος Αλκέτας. Επί της αρμοστείας αυτού μάλιστα οι Θηβαίοι κυρίευσαν την πόλη.

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.